چرا به امام حسین (ع) ثارالله می گویند؟

در باره این موضوع نخست باید گفت که این لقب برای دو امام معصوم، امام علی (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) وارد شده است. در زیارت امام حسین (علیه السلام) می خوانیم: «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ»، سلام بر تو اى خون خدا و فرزند خون خدا‏...

در مورد معنای ثارالله دو احتمال وجود دارد:

1. به معنای خونخواهی: درکتب لغت واژه «الثار» را به معنای «الطلب بالدم، یعنی خونخواهی» معنا کرده اند. بر این اساس «ثارالله» یعنی کسی که ولی دم و خونخواه او خدا است. لازم است بدانیم که ندای خونخواهی امام حسین (علیه السلام) یعنی شعار «یالثارات الحسین»، شعار قیام توابین و نیز قیام مختار، بوده است و همچنین شعار فرشتگانی است که کنار قبر او تا ظهور امام زمان (عج) می مانند و نیز شعار حضرت مهدی (عج) در هنگام قیام و شعار یاوران شهادت طلب او است.

معنایی که از واژه «ثارالله» بیان گردید، مورد پذیرش گروه زیادی از دانشمندان اسلامی قرار گرفته است. بر طبق این معنا «ثاراللَّه» یعنى اى کسى که خونبهاى تو متعلق به خدا است و او خونبهاى تو را می گیرد. زیرا تو متعلق به یک خانواده نیستى که خونبهاى تو را رئیس خانواده بگیرد و نیز متعلق به یک قبیله نیستى که خونبهاى تو را رئیس قبیله بگیرد، تو متعلق به جهان انسانیت و بشریت هستی، تو متعلق به عالم هستى و ذات پاک خدایى، بنابراین خونبهاى تو را او باید بگیرد و همچنین تو فرزند على بن ابى طالب (علیه السلام) هستى که شهید راه خدا بود و خونبهاى او را نیز خدا باید بگیرد.

2. به معنای خون خدا: از کلام علامه مجلسی (ره) استفاده می شود که «الثأر» به معنای خون و خونخواهی آمده است و آنچه گفته ایشان را تأئید می کند معنایی است که کتاب لسان العرب از واژه «الثار» ارائه کرده است. این کتاب لغت می گوید: «الثَّأْرُ الطَّلَبُ بالدَّمِ، و قیل: الدم نفسه»، یعنی واژه «الثار» به معنای طلب کردن خون است و گفته شده که به معنای خود خون نیز آمده است. پس می توان گفت که امام حسین (علیه السلام) خون خدا است، اما آیا براستی می توان این معنا را پذیرفت و آیا خداوند متعال جسم است که خون داشته باشد و آیا اصولا چنین تصوری از خدا می تواند صحیح باشد؟

در پاسخ باید گفت: واژه هایی مانند یدالله و... که در فرهنگ اسلامی بکار برده می شود، یک تعبیر کنایی یا مجازی تلقی می شود. مثلا آنگاه که گفته می شود حضرت علی (علیه السلام) یدالله است، منظور این نیست که خدا جسم است و مانند انسان دستی دارد و دست او حضرت علی (علیه السلام) است، بلکه مقصود آن است که امام علی (علیه السلام) مظهر قدرت الاهی است. بر این اساس مصحح اطلاق لقب «ثارالله» بر امام حسین (علیه السلام)، می تواند یکی از احتمالات زیر باشد:

1. اضافه «ثار» به «الله» اضافه تشریفیه است. یعنی این خون به الله که شریف ترینِ موجودات است، اضافه شده تا کسب شرافت کند و دانسته شود که این خون، خون شریفی است. زیرا برای خدا ریخته شده و از این رو به خدا تعلق دارد، همان گونه که در «هذِهِ ناقَةُ اللَّه» ناقه به الله یا در «بیت الله» و «عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّم‏»، بیت به الله و ضمیر خطاب، برای کسب شرافت، اضافه گردیده است.

2. انسان کاملی که در مدراج کمال به مقام قرب فرائض راه یافته، «یدالله» و «لسان الله» و «ثارالله» می شود. یعنی دست خدا می شود که اگر خدا بخواهد کاری را انجام دهد با دست او انجام می دهد. زبان الاهی می گردد که اگر خدا بخواهد سخن بگوید با زبان او سخن می گوید و خون خدا می شود که اگر خدا بخواهد به خود و مکتب خود در جامعه حیات ببخشد از خون او استفاده می کند. امام علی (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) «ثارالله» هستند. زیرا خونی که از آن دو امام بر زمین ریخته شد موجب گردید تا حیات تازه ای به کالبد دین دمیده شود. به هر حال در متون دینی ما، لقب «ثارالله» برای امام حسین (علیه السلام) بکار برده شده است. ما معتقدیم که معنای اول اگرچه معنای درستی است، اما معنای دوم نیز می تواند معنای صحیح لقب «ثارالله» باشد و برای اهلش که به عمق این معنا راه یافته اند، از جهاتی در اولویت قرار داشته باشد.

«اسلام کوئست»

 

برای مطالعه «عاشورای حسینی» لطفاً اینجا را کلیک کنید.